Món ngon từ hoa ban của người Thái ở Mộc Châu

Không chỉ mang vẻ đẹp tinh khôi của núi rừng Tây Bắc, hoa ban còn được các cô gái Thái chế biến thành nhiều món ăn ngon từ xa xưa. Đến nay, các nhà hàng, homestay ở Mộc Châu vẫn duy trì vốn văn hóa ấy với đôi chút biến tấu để đưa vào thực đơn nhà hàng, làm nức lòng các tín đồ ẩm thực.

Hoa ban, nụ ban sẽ được khéo léo bứt khỏi cành, chọn bông lành lặn, không thối, nát đem về chần sơ để ráo. Nhiều người tỉ mỉ bỏ cuống để bớt chát nhưng cũng có người thích ăn cả cuống vì thích vị chát, bùi mà giòn. Thành phẩm hoa ban sẽ tùy theo các món ăn mà chế biến. Dưới đây là một vài món ăn từ hoa ban ở Mộc Châu khách du lịch có thể thưởng thức vào mùa này.

Nộm hoa ban rau rừng

Tháng 3-4 cũng là lúc các loại rau ruộng, rau rừng có nhiều, người dân thường hái tầm bóp, mùi tàu, rau cải, rau má, măng rừng… và nhiều loại rau không tên khác đem về rửa sạch, bắc lên chõ và đồ. Rau chín, trộn với hoa ban chần sẵn, nêm gia vị, trộn cùng chút lạc rang giã nhỏ là thành món nộm hoa ban rau rừng, vừa mát, vừa ngọt, thơm.

Hoa ban xào măng đắng, thịt bò

Người Thái có truyền thuyết về chuyện tình của đôi trai gái yêu nhau nhưng không lấy được nhau, đi tìm nhau và chết hóa thành cây ban, cây măng đắng. Kỳ lạ là măng này ăn một mình thì đắng nhưng ăn cùng hoa ban lại bớt đắng hẳn và ngọt, bùi hơn. Măng thái mỏng theo chiều dọc, xào chín rồi đổ thịt bò xào sơ, sau đó cho hoa ban vào đảo qua, thêm chút tỏi, mùi tàu. Bày ra đĩa, mùi măng, mùi thịt quyện rào nhau thơm đến ngẩn ngơ. Món này rất hợp để ăn vào những ngày Mộc Châu mưa lạnh, mịt mù sương khói.

Canh xương nấu hoa ban

Món canh này cũng được người Thái sáng tạo từ lâu. Hoa ban hái về được rửa sạch, nhặt từng nhành hoa thả vào nồi nước hầm xương đã ninh nhừ, có một ít măng thái mỏng, rau rừng và không thể thiếu chút gạo nếp ngâm giã nhỏ. Người Thái ít ăn canh suông và đồ luộc, chủ yếu họ làm các món đồ, nướng, vùi tro, gác bếp nên canh cũng phải nấu sền sệt không để lõng bõng nước như nơi khác. Vì thế nồi canh hoa ban bắc xuống nghi ngút khói, sôi lúc búc, sánh quyện giữa gạo, hoa ban và măng đắng, trông rất hấp dẫn.

Salad hoa ban

Ở Mộc Châu ngày nay, dân địa phương và một số nhà hàng còn làm thêm salad hoa ban dâu tây. Hoa ban trộn với rau sống, dâu tây và nêm gia vị vừa ăn là trở thành một đĩa salad mát, ngọt, đẹp mắt. Đây là món phù hợp để ăn chơi, khai vị và chống nóng cho tháng 3-4, thời điểm bắt đầu có những cơn gió Lào nắng nóng tràn về.

Du khách đến Mộc Châu cũng như vùng nhiều hoa ban khác sẽ phải ngỡ ngàng về sức sáng tạo trong ẩm thực của người Thái. Ngoài các món trên, loại hoa của núi rừng còn được chế biến thành nhồi cá nướng, nhúng lẩu, xôi… và vô số cách phối trộn với thực phẩm khác để tạo ra các món ngon, bổ, đẹp mắt khác cuốn hút thực khách.

Lưu ý:

Khi du lịch Mộc Châu mùa hoa ban, tránh chặt hoa, bẻ cành, nhổ cây để những rừng ban ngày càng dày và thêm đẹp, tô điểm cho núi rừng Tây Bắc. Trước kia, hoa ban ai cũng lấy được, nhiều homestay và nhà hàng đều có món ăn từ hoa ban. Nhưng từ năm 2021, hoa ban bị hạn chế thu hái, chỉ một vài đơn vị lấy được và ban trồng ở sân, vườn của các gia đình trong bản xa mới đủ hoa ban để phục vụ khách du lịch. Nếu muốn thưởng thức món ăn từ hoa ban có thể đến các homestay ở bản Vặt, bản Áng hoặc nhà hàng Đông Hải Mộc Châu.

Thành Đạo – Khánh Trần